Η άλλη όψη … του Ρίο

Η Παγκόσμια Διάσκεψη για την Αειφόρο Ανάπτυξη – Ρίο+20 είκοσι χρόνια μετά την πρώτη ιστορική διάσκεψη του Ρίο και δέκα χρόνια μετά τη Διάσκεψη του Johannesburg, πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Ιούνιο. Οι διεργασίες προετοιμασίας των θέσεων της παγκόσμιας κοινότητας διήρκεσαν πέραν του ενός χρόνου, κάτω από την αιγίδα των Η.Ε.  με τη συμμετοχή της παγκόσμιας Κοινότητας σε επίπεδο Ομάδων Χωρών και Περιφερειών.

Στην ουσία το αποτέλεσμα του Ριο+20 είχε γίνει λίγο πολύ γνωστό σε όσους εμπλέκονταν, εδώ και μήνες, καθώς οι μεγάλες ανισότητες στο επίπεδο ανάπτυξης σε παγκόσμιο επίπεδο, αποτυπώθηκαν με τραγικό τρόπο, στις θέσεις που κατατέθηκαν κατά τη διάρκεια των προετοιμασιών. Ως ένα αντικείμενο που καλύπτει τους τρεις βασικούς άξονες της ανθρώπινης ανάπτυξης, Κοινωνία, Οικονομία, Περιβάλλον, η προώθηση της υλοποίησης των διακηρυχθέντων Στόχων της Αειφόρου Ανάπτυξης, ερχόταν σε πλήρη σύγκρουση με τις κυρίαρχες πολιτικές, που εμφανώς ΔΕΝ είναι Αειφόρες και ΔΕΝ έχουν ως επίκεντρο τον άνθρωπο και τη προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

Κυρίαρχο στόχο για την Ε.Ε. αποτέλεσε η προώθηση πάση θυσία, της Πράσινης Οικονομίας και των συναφών τεχνολογιών, σε παγκόσμιο επίπεδο. Κάτι που θα επιτρέψει την οικονομική κυρίως αξιοποίηση των πράσινων τεχνολογιών που αφθονούν στον προηγμένο καπιταλιστικά κόσμο και θα καταστήσει οικονομικά ανταγωνιστική την Οικονομία της Ε.Ε. Στα αυτιά των αναπτυσσόμενων αλλά και των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών, αυτό ηχούσε ως μια νέα προσπάθεια για αποικιοκρατικό έλεγχο της εθνικής διαδικασίας ανάπτυξης τους. Αυτό που διεκδίκησαν οι Αναπτυσσόμενοι ήταν το δικαίωμα να αναπτυχθούν και αυτοί με τη σειρά τους όπως έκανε μέχρι σήμερα ο αναπτυγμένος Βορράς. Οι λιγότερο αναπτυγμένες χώρες απαίτησαν Κλιματική και Περιβαλλοντική δικαιοσύνη, με τα ίδια επιχειρήματα, αλλά ταυτόχρονα απαίτησαν την απαραίτητη οικονομική βοήθεια ώστε να μπορέσουν να περάσουν σε τρόπους παραγωγής και ανάπτυξης, που θα σέβονται το περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους. 

Ο αναπτυγμένος Βορράς, δεν ήταν καν ενωμένος στους στόχους που είχε θέσει για προώθηση της Πράσινης τεχνολογίας, με τις ΗΠΑ, να υπονομεύουν ξεκάθαρα οποιαδήποτε προσπάθεια δυνατόν να εγκυμονούσε οικονομική επιβάρυνση. Τα αιτήματα μεσαίων χωρών που μαζί με αναπτυσσόμενες χώρες, έδιναν έμφαση στους κοινωνικούς στόχους, δεν μπορούσαν εκ των πραγμάτων να συγκεκριμενοποιηθούν, καθώς κάτι τέτοιο συνεπάγεται σύγκρουση με τις κυρίαρχες οικονομικές και κοινωνικές πολιτικές.

Όσο αφορά στο Στόχο για καταπολέμηση της Φτώχειας σε παγκόσμιο επίπεδο, πέραν της διακήρυξης που επιβεβαιώνει το στόχο αυτό, δεν έχει συμφωνηθεί κάτι δεσμευτικό. Πέραν των προσπαθειών που καταβάλλονται μέσω της Διαδικασίας των Στόχων της Χιλιετίας, απαιτήθηκε να καθοριστούν συγκεκριμένα βήματα και ορόσημα, που να συνδυάζουν τις διακηρύξεις με την απαραίτητη Οικονομική και Αναπτυξιακή Βοήθεια με συγκεκριμένες πολιτικές. Ο στόχος έχει άμεσα να κάμει με τη διαχείριση της οικονομικής ανάπτυξης σε παγκόσμιο επίπεδο, κάτι που δυσκολεύει τις προσπάθειες.

Εν ολίγοις, αυτό που συμφωνήθηκε είναι η συνέχιση της επεξεργασίας στόχων για την Αειφόρο Ανάπτυξη σε παράλληλη πορεία με τους Αναπτυξιακούς  Στόχους της Χιλιετίας, ενώ ούτε και η ενδυνάμωση του Οργανισμού Για το Περιβάλλον των ΗΕ δεν μπόρεσε να επιτευχθεί πλήρως. Η Κοινωνική διάσταση των στόχων γενικά, παραμένει αδύνατη ενώ πέραν των διακηρύξεων, συγκεκριμενοποίηση δεν υπήρξε σε κάτι ουσιαστικό. Εκεί και όπου συμφωνήθηκαν Στόχοι και κυρίως διαδικασίες, απουσιάζει εμφανώς η δέσμευση, κάτι που όλοι οι προοδευτικοί κύκλοι απαιτούσαν κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων. Η έλλειψη δέσμευσης αφήνει πλέον τον καθένα να συμπεριφερθεί όπως θέλει και να επικαλεστεί τις δυσκολίες που επικαλείται εδώ και δεκαετίες, ώστε να μην προχωρά σε αυτό που θεωρητικά είναι ο στόχος όλων, στην Αειφόρο Διαδικασία Ανάπτυξης.

Ο λόγος που η ανθρωπότητα σήμερα παλεύει και αποζητά ένα Αειφόρο Μοντέλο συνέχισης της ανάπτυξης και της παρουσίας της στο πλανήτη, ακριβώς έχει να κάνει με το ΜΗ Αειφόρο τρόπο που αναπτύχθηκε μέχρι σήμερα ιστορικά. Το οικονομικό σύστημα που οδήγησε σε αυτά τα αδιέξοδα είναι ο καπιταλισμός, ο οποίος όμως δεν τίθεται καν υπό αμφισβήτηση από το πλούσιο κυρίως Βορρά. Οι ελπίδες λοιπόν για μια ουσιαστική πορεία προς την Αειφόρο Ανάπτυξη ουσιαστικά εξέλειπαν από τη στιγμή που το ίδιο το σύστημα δεν μπορεί να αρνηθεί τον εαυτό του.